నిర్దేశం, స్పెష‌ల్ డెస్క్ః న్యాయమూర్తుల నియామక ప్రక్రియ ఎప్పుడూ వివాదాస్ప‌ద‌మే అవుతోంది. దానికి కార‌ణం.. న్యాయమూర్తుల బంధువులు ఎక్కువగా హైకోర్టులో నియమితులవుతున్నారు. కొలీజియం వ్యవస్థ వ‌ల్లే కోర్టుల్లో ఈ బంధుప్రీతి కొన‌సాగుతోంద‌ని ఎప్ప‌టి నుంచో విమ‌ర్శ‌లు గుప్పుమంటున్నాయి. అయిన‌ప్ప‌టికీ, సుప్రీంకోర్టు న్యాయ‌వాదులు ఈ వ్యవస్థనే కొన‌సాగిస్తున్నారు.
50 శాతం నియామకాలు బంధువుల నుంచే
హైకోర్టుకు నియమితులైన న్యాయమూర్తులు, సుప్రీంకోర్టుకు వచ్చే న్యాయమూర్తుల నేపథ్యాన్ని పరిశీలిస్తే ఈ ఆరోపణ నిజమే అనిపిస్తుంది. ఎందుకంటే చాలా మంది న్యాయమూర్తులు పూర్వ న్యాయమూర్తుల కుటుంబాల‌కు చెందిన‌వారే. ఒక న్యాయమూర్తిగా ఉంటే.. ఆయ‌న కుటుంబ స‌భ్యులు, సమీప బంధువులు న్యాయనిర్ణేతలుగా అవుతున్నారు. ఎన్‌జేఏసీ కేసుపై విచారణ సందర్భంగా, హైకోర్టు న్యాయమూర్తుల్లో దాదాపు 50 శాతం మంది సుప్రీంకోర్టు లేదా హైకోర్టు న్యాయమూర్తి బంధువులు అని వెల్లడైంది.
ఈ విధానానికి స్వ‌స్థి?
ఈ వ్యవస్థకు స్వస్తి పలికేందుకు సుప్రీంకోర్టు కొలీజియం సిద్ధమైన‌ట్టు తెలుస్తోంది. హైకోర్టు లేదా సుప్రీంకోర్టులో రిటైర్డ్ లేదా సిట్టింగ్ జడ్జి కుటుంబంలోని ఏ న్యాయవాది పేరును న్యాయమూర్తి పదవికి సిఫారసు చేయరాదనే ప్రతిపాదనను సుప్రీంకోర్టు కొలీజియం పరిశీలిస్తోంది. అందిన సమాచారం ప్రకారం.. కొలీజియం సమావేశం సందర్భంగా, కొలీజియం సభ్యుడు, న్యాయమూర్తుల బంధువులైన న్యాయవాదులకు కాకుండా మొదటి తరం న్యాయవాదులకు మొదటి ప్రాధాన్య‌త ఇస్తార‌ట. న్యాయమూర్తుల కుటుంబ సభ్యుల పేర్లను సిఫారసు చేయడంపై నిషేధంపై ఆలోచిస్తున్నార‌ట. కొలీజియంలోని కొందరు న్యాయమూర్తులు దీనికి అంగీకరించార‌ట కూడా.
కొలీజియం వ్యవస్థ ఎలా పని చేస్తుంది?
కొలీజియంలో సుప్రీంకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తితో సహా సుప్రీంకోర్టుకు చెందిన నలుగురు సీనియర్ న్యాయమూర్తులు ఉంటారు. ఈ ఐదుగురు కలిసి హైకోర్టు, సుప్రీంకోర్టులో ఎవరు న్యాయమూర్తులు అవుతారో నిర్ణయిస్తారు. న్యాయమూర్తులుగా నియమించాల్సిన వారి పేర్లను కొలీజియం ప్రభుత్వానికి పంపుతుంది. కొలీజియం పంపిన సిఫార్సును ప్రభుత్వం ఒక్కసారి మాత్రమే తిరిగి పంపగలదు. కొలీజియం రెండోసారి పంపిన సిఫార్సును ప్రభుత్వం ఆమోదించాల్సి ఉంది. ప్రస్తుత కొలీజియంలో సీజే: సంజీవ్ ఖన్నాతో పాటు న్యాయమూర్తులు బీఆర్ గవాయ్, సూర్యకాంత్, హృషికేష్ రాయ్, ఏఎస్ ఓకా ఉన్నారు.
ఎన్‌జేఏసీ రద్దు
అక్టోబరు 2015లో సుప్రీంకోర్టులోని ఐదుగురు న్యాయమూర్తుల రాజ్యాంగ ధర్మాసనం కొట్టివేసిన త‌ర్వాత ‘న్యాయమూర్తులు న్యాయమూర్తులను ఎంపిక చేసే’ కొలీజియం వ్యవస్థలోని లోపాలను పరిష్కరించడానికి జాతీయ న్యాయ నియామకాల కమిషన్ (ఎన్‌జేఏసీ) ఏర్ప‌డింది. ఎన్‌జేఏసీలో ప్రధాన న్యాయమూర్తి, సుప్రీంకోర్టులోని ఇద్దరు సీనియర్ న్యాయమూర్తులు, కేంద్ర న్యాయశాఖ మంత్రి, పౌర సమాజానికి చెందిన ఇద్దరు వ్యక్తులు ఉంటారు. అయితే దీన్ని రద్దు చేస్తున్నారు.
