కొండపల్లి కోటేశ్వరమ్మ  జీవిత ప్రస్ధానం

కొండపల్లి కోటేశ్వరమ్మ జీవితమంతా దిక్కార స్వరమే

• తుది వరకు పోరాట స్పూర్తి
• కొండపల్లి సీతారామయ్యతో ఆజ్ఞాతంలో కోటేశ్వరమ్మ
• 37 ఏళ్లకే భర్తకు దూరంగా..
• కొడుకు చందు కూడా విప్లవం కోసం…
• 100 పుట్టిన రోజు కూడా విప్లవం కోసం యువత…

 కొండపల్లి కోటేశ్వరమ్మ.. ఈ పేరులోనే దిక్కారం ఉంది. నక్సల్బరీలో చారు మజుందర్ ప్రారంభించిన సాయుద పోరాటం వెనక్కి వెళ్లగానే తన భుజాలపై వేసుకుని తెలంగాణ ప్రాంతంలోని వరంగల్ లో విప్లవ మొక్క నాటిన కొండపల్లి సీతారామయ్య అర్ధాంగి కోటేశ్వరమ్మ. ఉద్యమ బాటలో భర్త సీతారామయ్యతో విభేదించిన ఆమె నేటి మహిళలకు ఆధర్శం. తప్పు ఎవరు చేసినా తప్పే అనే దీరశాతి కొటేశ్వరమ్మ తన భర్త కొండపల్లి సీతారామయ్యను ఎదిరించిన వీరవనిత. ఆమె జీవిత ప్రస్థానం గురించి ప్రముఖ రచయిత మహ్మద్ గౌస్ రాసిన స్టోరి..

నిర్దేశం, హైదరాబాద్

 కొండపల్లి కోటేశ్వరమ్మ  జీవిత ప్రస్ధానం

 కమ్యూనిస్ట్ నాయకురాలు, రచయిత్రి మరియు స్త్రీవాదిగా సుదీర్ఘ విప్లవ జీవితాన్ని గడిపారు, మెరుగైన ప్రపంచాన్ని నిర్మించాలనే లక్ష్యంతో సమగ్రమైన, విస్తృతమైన రాజకీయాలను పునర్నిర్మించడంలో సహాయపడిన సమూహామైన నుండి వచ్చిన అరుదైన స్వరాలలో ఆమె గొంతు ఒకటి. ఆంధ్రుల కమ్యూనిస్టు విప్లవ కార్యకర్త  కొండపల్లి కోటేశ్వరమ్మ గారి స్మృతి దినం !

కామ్రేడ్ కొండపల్లి కోటేశ్వరమ్మ 19 సెప్టెంబర్ 2018న కన్నుమూశారు – 5 ఆగస్టు 2018న తన జీవితంలో 100 సంవత్సరాలు పూర్తి చేసుకుంది. ఆమె స్వాతంత్ర్య సమరయోధురాలు.

 నాలుగు ప్రధాన ఉద్యమాలతో..

 ఈ పితృస్వామ్య సమాజంలో, మహిళలు తరచుగా వారి భర్త పరంగా వేదించబడతారు. కమ్యూనిస్ట్ నాయకురాలు, రచయిత్రి,  స్త్రీవాది అయిన కొండపల్లి కోటేశ్వరమ్మ, తన భర్త సీతారామయ్యను విడిచిపెట్టిన తర్వాత కూడా ఆమె తన భాగస్వామ్య ఉద్యమాలకు ఆమె చేసిన విశేష కృషిని పట్టించుకోకుండా ఆయన భార్యగా ప్రసిద్ధి చెందారు. ఆమె తన రాష్ట్రంలో నాలుగు ప్రధాన ఉద్యమాలతో అనుబంధం కలిగి ఉంది. సంఘ సంస్కరణ ఉద్యమం, స్వాతంత్ర్య పోరాటం, కమ్యూనిస్టు ఉద్యమం,  నక్సలైట్ ఉద్యమం. తెలంగాణ సాయుధ పోరాటంలో కూడా ఆమె అజ్ఞాతవాసంలో  ఉండి  పోరాడారు.

ఆమె సుదీర్ఘమైన విప్లవాత్మక జీవితాన్ని గడిపారు, ఆమె స్వరం అంచుల నుండి వచ్చిన అరుదైన స్వరాలలో ఒకటి, ఇది సమగ్రమైన మరియు విస్తృతమైన మరియు మెరుగైన ప్రపంచాన్ని నిర్మించాలనే లక్ష్యంతో కూడిన రాజకీయాలను పునర్నిర్మించడంలో సహాయపడింది.

 జీవితం తొలి దశలో..

 కొండపల్లి కోటేశ్వరమ్మ  విజయవాడ సమీపంలోని పామర్రు గ్రామంలో 1918 ఆగస్టు 5వ తేదీన మధ్యతరగతి కుటుంబంలో జన్మించారు. ఐదేళ్ల వయసులో మేనమామ (తల్లి సోదరుడు)తో వివాహం జరిగింది, ఏడేళ్లకే వితంతువు అయింది. తర్వాత స్కూల్‌కి వెళ్లి 8వ తరగతి వరకు చదువుకుంది. ఆమె కుటుంబం స్వాతంత్య్ర ఉద్యమంలో చురుకుగా పాల్గొనడంతోపాటు కోటేశ్వరమ్మ కూడా పోరాటంలో పాల్గొనడం ప్రారంభించారు. 10 ఏళ్ల వయసులో విజయవాడలో మహాత్మాగాంధీ పాదాల చెంత తన నగలను ఉంచి, కాంగ్రెస్ పార్టీలో చేరింది. కానీ ఆమె తరువాత భగత్ సింగ్ మరియు సుభాష్ చంద్రబోస్ యొక్క భావజాలానికి ఆకర్షితురాలైంది.  కానీ కాంగ్రెస్ పార్టీ వారి పట్ల  వ్యతిరేకత ఉండడం తో ఆ పార్టీ పట్ల భ్రమలు విడాయి.

కోటేశ్వరమ్మ జీవిత నేపథ్యంలో..

జాతీయవాద ఉద్యమం కమ్యూనిస్టులు మరియు సోషలిస్టుల నుండి సైద్ధాంతిక,  వ్యూహాత్మక వ్యతిరేకతను ఎదుర్కొంటోంది. ఆంధ్రాలో, బ్రిటీష్ ప్రభుత్వం స్థాపించిన పాఠశాలలు మరియు కళాశాలలలో పాశ్చాత్య విద్య ఆంగ్ల మాధ్యమం ద్వారా వ్యాపించింది. సాహిత్య సంఘాలు కూడా క్రియాశీలకంగా మారాయి మరియు కోస్తా ఆంధ్ర ప్రాంతంలో కమ్యూనిజం యొక్క బీజాలు నాటబడ్డాయి. కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ, దాని అనుబంధ ఉద్యమం కోటేశ్వరమ్మ జీవిత నేపథ్యంలో చాలా వరకు ఏర్పడింది. కానీ పుచ్చలపల్లి సుందరయ్య మాత్రం ఆమెను పార్టీలో చేర్చుకునేలా చేసింది ఆమె గాన ప్రతిభ.

 “నేను 16 సంవత్సరాల వయస్సులో పార్టీ కోసం గాయనిగా ప్రారంభించాను,” కొండపల్లి కోటేశ్వరమ్మ చెప్పింది. ప్రగతిశీల కుటుంబానికి చెందిన బాల వితంతువు, ఆమెకు 19 సంవత్సరాల వయస్సులో కొండపల్లి సీతారామయ్యతో వివాహం జరిగింది. అయితే అతను మూడు దశాబ్దాలకు పైగా అజ్ఞాత జీవితాన్ని గడపవలసి రావడంతో కొంతకాలం తర్వాత వారు విడిపోయారు.

  రాజకీయ జీవితం

 1934లో విజయవాడలో వివిధ జిల్లాలకు చెందిన కమ్యూనిస్టు ప్రతినిధుల సమావేశంలో ఆంధ్రా ప్రావిన్షియల్ ఆర్గనైజింగ్ కమిటీని ఏర్పాటు చేసినప్పుడు ఆమె అనుబంధించిన పార్టీ ఆంధ్రాలో కనుగొనబడింది . ఇది నిషేధించబడింది. చాలా వరకు భూగర్భంలో ఉంది. 1942లో మాత్రమే నిషేధం ఎత్తివేయబడింది.

 కొండపల్లి కోటేశ్వరమ్మ  కుటుంబ సభ్యులు, పార్టీ సభ్యులు ఆ సమయంలో అప్పటికే పార్టీ కార్యకర్తగా ఉన్న సీతారామయ్యతో ఆమెకు పునర్వివాహం జరిపించారు. ఆమె పార్టీ కార్యకర్తగా విస్తృతంగా పనిచేయడం ప్రారంభించారు. మహిళా సంగతన్ కార్యకర్తలతో కలిసి ఆమె ర్యాలీలలో పాల్గొంది, గ్రామం నుండి గ్రామానికి పార్టీ సాహిత్యాన్ని పునరుత్పత్తి చేసి విక్రయించింది సాంస్కృతిక బృందంలో క్రియాశీల సభ్యురాలు. పార్టీపై అణచివేత తీవ్రంగా ఉన్నప్పుడు, ఆమె 5 సంవత్సరాలు (1946-1951) అణచివేత భూస్వామ్య విధానానికి వ్యతిరేకంగా జరిగిన తెలంగాణ రైతాంగ ఉద్యమం ఉచ్ఛస్థితికి చేరుకోవడంతో పాటు అజ్ఞాతం లోకి వెళ్లిపోయింది.

3000 గ్రామాలను విముక్తి చేయడంలో ఆందోళన విజయవంతమైంది. భూమిలేని రైతులకు 10 ఎకరాల భూమి పంపిణీ చేయబడింది. అయితే, 1962లో తిరుగుబాటు తీవ్రతరం అయిన వెంటనే పార్టీలో చీలికలు కనిపించడం ప్రారంభించాయి. పార్టీ చీలికతో కోటేశ్వరమ్మ తీవ్రంగా బాధపడ్డారు, నిరాశ చెందారు. ఆమె పార్టీలోని రెండు వర్గాలకు డబ్బు పంపడం కొనసాగించింది, ఆమెకు ఒకే ఒక సీపీఐ ఉంది. ఆమె తన జ్ఞాపకాలలో ఇలా వివరించింది.

 ‘ప్రతి మేడే వారు ప్రపంచ కార్మికులను ఏకం కావాలని నినాదాలు చేశారు. కానీ వారు ఎప్పుడూ తమను తాము ఏకం చేయరు. పార్టీలోని ఏడు వర్గాలలో, కార్మికులందరూ కలిసి ఊహించిన స్వేచ్ఛా మరియు సమాన ప్రపంచాన్ని ఎవరు కాపాడుతారు? ‘

 కొండపల్లి కోటేశ్వరమ్మ రచనలు

 చిన్నప్పటి నుండి ఆసక్తిగల పాఠకురాలు, ఆమె భాష, పదాలపై ప్రేమను పెంచుకుంది. “నేను నా ఏకైక కుమార్తె కరుణను కోల్పోయిన తర్వాత నా మొదటి పుస్తకం అమ్మ చెప్పిన కధలు (తల్లి చెప్పిన కథలు) రాశాను” అని ఆమె గుర్తుచేసుకుంది.

 కొండపల్లి కోటేశ్వరమ్మ ఇప్పటి వరకు వివిధ పుస్తకాలు, వ్యాసాలు, పాటలు రాశారు. వాటిలో ముఖ్యమైనవి అమ్మ చెప్పిన ఐదు గేయాలు, అశ్రు సమీక్షం (1991), సంఘమిత్ర కథలు (1991). ఆమె ఆత్మకథ నిర్జన వారధి (2012)ని హైదరాబాద్ బుక్ ట్రస్ట్ ప్రచురించింది. ఇది తెలుగు సాహిత్య ప్రపంచాన్ని దిగ్భ్రాంతికి గురి చేసింది. ఇది ఆంగ్లంలోకి “ది షార్ప్ నైఫ్ ఆఫ్ మెమరీ” గా అనేక ఇతర భారతీయ భాషలలోకి అనువదించబడింది. ఆమె రచనలు ఉద్యమాలు, దాని అల్పాలు ఎత్తులు  సాధారణ కార్యకర్తలు ఎదుర్కొంటున్న ఇబ్బందుల గురించి మనకు తెలియజేస్తాయి. పూర్తిగా మరచిపోయిన ప్రపంచం, నిన్నటి కమ్యూనిస్టులు నేటి వాణిజ్య ప్రపంచంలో కలల రూపంగా కనిపిస్తున్నారు. ఆమె కథనాలను చదువుతున్నప్పుడు, వామపక్ష ఉద్యమ చరిత్ర ఎక్కువగా అగ్రవర్ణ హిందూ పురుషులదేనని మనకు తెలుసు. మైనార్టీలు కనిపించడం లేదు. మహిళలు ఎక్కువగా వంట చేసేవారు, స్టెనోగ్రాఫర్‌లు, కీపర్‌లుగా ప్రవేశిస్తారు. మార్క్సిస్ట్ సనాతన ధర్మం దిగువ నుండి ఒత్తిడి వచ్చే వరకు కులం గురించి చర్చకు అవకాశం ఇవ్వదు.

కోటేశ్వరమ్మ గారి వచనంలోని నిశ్శబ్దాలలో..

రాడికల్ ఉద్యమాలలో పనిచేసిన కానీ నిష్క్రియాత్మకతకు బలవంతంగా ఉన్న వ్యక్తులు నిరాశను ఎదుర్కొన్నారు. జీవనశైలి, ఆకాంక్షల పరంగా వారు ఎక్కువ పెట్టుబడి పెట్టడం వలన స్త్రీల జీవితంలో ఉద్యమంలో ఉన్నప్పుడు వారి జీవితాలలో తేడాలు పురుషుల కంటే చాలా స్పష్టంగా ఉన్నాయి. ఇది చాలా బాధాకరమైన ప్రక్రియ దాని గురించి వ్రాయ బడలేదు. కోటేశ్వరమ్మ గారి వచనంలోని నిశ్శబ్దాలలో మనం చదువుకోవచ్చు.

 కొండపల్లి కోటేశ్వరమ్మ తరువాత జీవితంలో..

 కొండపల్లి కోటేశ్వరమ్మ, కొండపల్లి సీతారామయ్య తన 37 సంవత్సరాల వయస్సులో ఒకరికొకరు విడిపోయారు. ఆ వయస్సులో, ఆమె తన జీవితాన్ని పునర్నిర్మించుకుంది, తన చదువును పునరుద్ధరించింది, మెట్రిక్యులేషన్ పూర్తి చేసింది. కాకినాడలోని ప్రభుత్వ పాలిటెక్నిక్‌లో హాస్టల్ వార్డెన్‌గా పనిచేస్తూ తన పిల్లల పురోబివృద్దికి తోడ్పాటు అందించింది. చదువుకుంటూనే నాటకాలు రాసి సంపాదించేది – ఆర్థికంగా తీవ్ర ఇబ్బందుల్లో ఉన్న ఈ సమయంలో కూడా క్రమం తప్పకుండా నెలకు పది రూపాయలు పార్టీకి లెవీగా పంపేవారు.

ప్రజా నాట్య మండలిలో చురుకైన ఆర్గనైజర్ గా..

ఆమె ప్రజా నాట్య మండలిలో చురుకైన ఆర్గనైజర్, పాటలు, పద్యాలు, చిన్న కథలు వ్రాసేవారు. ఆమె పుస్తకాలలో అమ్మ చెప్పిన ఐదు కధలు (1972), అశ్రు సమీక్షం (1991), సంఘమిత్ర కథలు (1991), ఆమె 92 సంవత్సరాల వయస్సులో వ్రాసిన ఆమె స్వంత ఆత్మకథ నిర్జన వారధి (2012) ఉన్నాయి. ఆమెకు తెలుగు సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు లభించింది.

కోటేశ్వరమ్మ కొడుకు, REC వరంగల్‌లో విద్యార్థి మరియు చురుకైన విప్లవకారుడు, పోలీసులచే కిడ్నాప్ చేయబడి చంపబడ్డాడు. ఆమె కుమార్తె డాక్టర్ కరుణ మరియు ఆమె అల్లుడు డాక్టర్ రమేష్ అకాల మరణం చెందారు. మరియు ఆమె తన మనవళ్లను పెంచింది.

వంద పుట్టిన రోజున…

ఆమె 100వ పుట్టినరోజు సందర్భంగా, ఆమె కుటుంబ సభ్యులు మరియు శ్రేయోభిలాషులు హవా మహల్ విశాఖపట్నం బీచ్‌లో ఆమె జీవిత వేడుకలను నిర్వహించారు. దీనికి అన్ని స్రవంతి మహిళా నాయకులు, రచయితలు, హక్కుల కార్యకర్తలు, ఆంధ్రప్రదేశ్,  తెలంగాణ వామపక్ష, ప్రజాస్వామిక ఉద్యమాల నాయకులు హాజరయ్యారు. ఈ సందర్భంగా కోటేశ్వరమ్మ మాట్లాడుతూ హక్కులపై జరుగుతున్న దాడులకు ధీటుగా పౌరహక్కుల ఉద్యమాన్ని ఉధృతం చేయాలని పిలుపునిచ్చారు. విజయవాడలోని కమ్యూనిస్టులు తన యవ్వనంలో వీధుల్లో మహిళలపై లైంగిక వేధింపులను ఎలా ఎదిరించారని ఆమె చెప్పారు. మెరుగైన సమాజం కోసం పోరాడేందుకు యువత ముందుకు రావాలని ఆమె ఆకాంక్షించారు.

ఆత్మకథ నిర్జన వారధికి తెలుగు సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు

ఆమె ఆత్మకథ నిర్జన వారధికి తెలుగు సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు లభించింది . మెరుగైన సమాజం కోసం యువత పోరాడతారని, రాజకీయ పోరాట రంగం గురించి విశాల దృక్పథంతో పోరాడతారని ఆమె ఆశాభావం వ్యక్తం చేశారు. ఆమె బ్రెయిన్ హెమరేజ్‌తో బాధపడుతూ సెప్టెంబర్ 19, 2018న మరణించింది.

     కామ్రేడ్ కోటేశ్వరమ్మకు రెడ్ సెల్యూట్!  

         – మహ్మద్ గౌస్, రచయిత