20 ఏళ్లలో దేశంలో జరిగిన ఉగ్రదాడులు ఇవే
– 2008లో ఆర్థిక రాజ‌ధాని ముంబైలో కీల‌క దాడి
– మొత్తం 175 మంది మృతి, వీరిలో 29 మంది విదేశీయులు
– ఆ తర్వాత పహల్గామ్ లో జ‌రిగిందే పెద్ద దాడి
– ఈసారి ప‌ర్యాట‌కుల‌ను టార్టెట్ చేసిన ముష్క‌రులు
నిర్దేశం, న్యూఢిల్లీ:
గత రెండు దశాబ్దాలుగా భారతదేశం ఉగ్రవాదం అనే పెను సవాలును ఎదుర్కొంటోంది. 2008లో ముంబైలో జరిగిన దాడుల నుండి 2025లో జమ్మూ కాశ్మీర్‌లోని పహల్గామ్‌లో జరిగిన దాడి వరకు, ఈ ఘటనలు దేశ భద్రతకు, శాంతికి ఎదురైన ముప్పును స్పష్టం చేస్తున్నాయి. ఈ కాలంలో జరిగిన కొన్ని ప్రధాన ఉగ్రదాడులు భారత్‌ను కుదిపివేసినప్పటికీ, దేశం ఉగ్రవాదాన్ని ఎదుర్కొనేందుకు కఠిన చర్యలతో ముందుకు సాగుతోంది.
2008 ముంబై దాడులు: ఆర్థిక రాజధానిపై దాడి
2008 నవంబర్ 26-29 మధ్య ముంబైలో జరిగిన ఉగ్రదాడులు భారత చరిత్రలో ఒక భయంకర ఘటనగా నిలిచాయి. పాకిస్థాన్‌కు చెందిన లష్కర్-ఎ-తొయిబా ఉగ్రవాద సంస్థ చేపట్టిన ఈ దాడిలో 10 మంది ఉగ్రవాదులు సముద్ర మార్గం ద్వారా ముంబైలోకి చొరబడ్డారు. ఛత్రపతి శివాజీ టెర్మినస్, తాజ్ మహల్ హోటల్, ఒబెరాయ్ ట్రైడెంట్, నరిమన్ హౌస్, లియోపోల్డ్ కేఫ్ వంటి ప్రదేశాలపై దాడులు జరిగాయి. నాలుగు రోజుల పాటు సాగిన ఈ దాడిలో 175 మంది, వీరిలో 29 మంది విదేశీయులు, ప్రాణాలు కోల్పోగా, 300 మందికి పైగా గాయపడ్డారు. ఒక ఉగ్రవాది అజ్మల్ కసబ్ పట్టుబడ్డాడు, 2012లో ఉరితీయబడ్డాడు. ఈ దాడి భారత భద్రతా వ్యవస్థలో లోపాలను బయటపెట్టి, జాతీయ దర్యాప్తు సంస్థ స్థాపనకు దారితీసింది.
2008-2014: ఇతర ప్రధాన దాడులు
2008 తర్వాత కూడా భారత్‌లో ఉగ్రదాడులు కొనసాగాయి. 2008 జులై 25న బెంగళూరులో జరిగిన సీరియల్ బాంబు దాడుల్లో ఇద్దరు మరణించగా, 20 మంది గాయపడ్డారు. అదే ఏడాది జులై 26న అహ్మదాబాద్‌లో 21 బాంబు దాడులు 56 మంది ప్రాణాలు తీసాయి. ఇండియన్ ముజాహిదీన్ ఈ దాడులకు బాధ్యత వహించింది. 2010 ఫిబ్రవరి 13న పూణెలోని జర్మన్ బేకరీ వద్ద జరిగిన బాంబు దాడిలో 14 మంది మరణించారు. 2013లో హైదరాబాద్‌లోని దిల్‌సుఖ్‌నగర్‌లో జరిగిన రెండు బాంబు దాడుల్లో 18 మంది ప్రాణాలు కోల్పోయారు. ఈ దాడుల వెనుక ఇండియన్ ముజాహిదీన్ ఉన్నట్లు అనుమానించారు.
2014-2025: కాశ్మీర్‌లో ఉగ్రవాదం, ఇతర దాడులు
2014 తర్వాత జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో ఉగ్రవాదం తీవ్ర రూపం దాల్చింది. 2016లో పఠాన్‌కోట్ ఎయిర్‌బేస్‌పై జరిగిన దాడిలో ఏడుగురు భారత సైనికులు, ఆరుగురు ఉగ్రవాదులు మరణించారు. జైష్-ఎ-మహ్మద్ ఈ దాడికి బాధ్యత వహించింది. అదే ఏడాది ఉరీలోని ఆర్మీ బేస్‌పై జరిగిన దాడిలో 17 మంది సైనికులు ప్రాణాలు కోల్పోయారు. 2019లో పుల్వామాలో జరిగిన ఆత్మాహుతి దాడిలో 40 మంది సీఆర్‌పీఎఫ్ జవాన్లు మరణించారు. ఈ దాడి కాశ్మీర్‌లో ఉగ్రవాదం యొక్క తీవ్రతను చూపించింది.
2025 ఏప్రిల్ 22న పహల్గామ్‌లోని బైసరన్ లోయలో జరిగిన దాడి 2008 ముంబై దాడుల తర్వాత అత్యంత ఘోరమైన దాడిగా నిలిచింది. ఈ దాడిలో 26 మంది, ముఖ్యంగా పర్యాటకులు, మరణించగా, 20 మందికి పైగా గాయపడ్డారు. లష్కర్-ఎ-తొయిబాతో సంబంధం ఉన్న ది రెసిస్టెన్స్ ఫ్రంట్ ఈ దాడికి బాధ్యత వహించినప్పటికీ, తర్వాత దానిని ఉపసంహరించుకుంది. ఈ దాడి భారత్-పాక్ ఉద్రిక్తతలను మరింత తీవ్రతరం చేసింది. భారత్ సింధూ జలాల ఒప్పందాన్ని రద్దు చేసి, అటారీ-వాఘా సరిహద్దును మూసివేసింది.
భారత్ ప్రతిస్పందన
ఈ దాడులను ఎదుర్కొనేందుకు భారత్ కఠిన చర్యలు తీసుకుంది. 2008 తర్వాత ఎన్ఐఏ స్థాపన, భద్రతా బలగాల ఆధునీకరణ, సరిహద్దు భద్రత పెంపు, గూఢచర్య వ్యవస్థ బలోపేతం వంటి చర్యలు చేపట్టింది. 1967 అన్‌లాఫుల్ యాక్టివిటీస్ ప్రివెన్షన్ యాక్ట్ 2019లో సవరించబడి వ్యక్తులను ఉగ్రవాదులుగా ప్రకటించే అధికారాన్ని పొందింది. పహల్గామ్ దాడి తర్వాత భారత్ 60 పైగా ఆపరేషన్లు నిర్వహించి, 1500 మందిని అరెస్టు చేసింది.
2008 ముంబై దాడులు భారత ఆర్థిక రాజధానిని లక్ష్యంగా చేసుకోగా, 2025 పహల్గామ్ దాడి పర్యాటక రంగంపై దెబ్బతీసింది. ఈ దాడులు ఉగ్రవాదం యొక్క వివిధ రూపాలను, దాని వల్ల కలిగే నష్టాన్ని చూపించాయి. జమ్మూ కాశ్మీర్, ఈశాన్య రాష్ట్రాలు, నక్సలిజం ప్రభావిత ప్రాంతాల్లో ఉగ్రవాదం కొనసాగుతున్నప్పటికీ, భారత్ దేశీయ భద్రతా చర్యలను బలోపేతం చేస్తూ, అంతర్జాతీయ సహకారంతో ఉగ్రవాదాన్ని అరికట్టే దిశగా నడుస్తోంది.
